خشت نو

بی تردید، تغافل، تهاون و مسامحه در خصوص مسائل و چالش های خُرد و کلانِ نظام آموزش و پرورش _این نهاد حسّاس و استراتژیکِ تأمین و تربیت نیروی انسانی کشور_ خسارت جبران ناپذیری را در مسیر حفظ و انتقال فرهنگ و ارزش های اسلامی و بازتولید هویّت اسلامی و انقلابی در نسل های جدید و تحقّق اهداف و آرمان های حاکمیّت اسلامی به بار خواهد آورد.
بنابراین اصلاح ضعف ها و کاستی های نظام تعلیم و تربیت و نیز پیگیری تحوّل بنیادین آن، امری خطیر و تعیین کننده است که بیش از پیش باید نخبگان، عالمان و اندیشمندان و دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت کشور به آن عنایت داشته باشند.
نظر به این مهم، اثر حاضر با عنوان «خشتِ نو»، بیانات راقی و راهگشای رهبر معظّم انقلاب اسلامی درباره ی آموزش و پرورش که در واقع، مجموعه ای جامع از نقشه، طرح و راهبردها و سیاست های نظام در امر تحوّل بنیادین آموزش و پرورش است را پیش روی متصدّیان و دغدغه مندان عرصه ی تعلیم و تربیت کشور قرار داده است. در این اثر که به صورت تمام شماری (استقرای تام) و رجوع به تمامی بیانات، پیام ها و ابلاغیّه های معظّمٌ لّه از ابتدای دهه ی ۶۰ تا سال ۱۴۰۱، تدوین شده است، تمامی بیانات ایشان درباره ی نهاد آموزش و پرورش استخراج شده و از منظر تحوّل بنیادین آموزش و پرورش، ساختار و سازمان داده شده است.

خلاصه کتاب خشت نو

نظام تعلیم و تربیت، مبدأ تحوّلات جامعه و خاستگاه تشکیل خصوصیّات هویّتی و فرهنگی جامعه است. ازاین رو، عموماً مصلحان جوامع، تغییر و دگرگونی جامعه را از اصلاح و تحوّل نهاد آموزش و پرورش پی گرفته اند. امّا باید اذعان داشت که به رغم مجاهدت فراوان در مسیر تحوّل نظام آموزش و پرورش کشور، بنا بر تأکید متخصّصان و دلسوزانِ ساحت تعلیم و تربیت، وضعیّت این نهاد با کارکرد مطلوب آن فاصله ی زیادی دارد و نقایص و کاستی های آن در امر تربیت و آموزش، خصوصاً در زمینه و زمانه ی کنونی، کاملاً مشهود است.
با وجود پیگیریِ مجدّانه ی حضرت آیت الله خامنه ای _که بحق ایشان را باید مصلح و تحوّل خواه بزرگِ آموزش و پرورش ایران نامید_ برای اجرای برنامه ی تحوّل بنیادین آموزش و پرورش، این امر خطیر آن چنان که باید (به دلیل دشواری کار یا دلایل دیگر)، از سوی مسئولین ذی ربط دنبال نشده است و عمدتاً تا مرحله ی تمهید و تدارک مقدّمات ضروری تحوّل همچون تدوین اسناد تحوّلی و مواردی از اصلاحات سطحی و ساختاریِ آموزش و پرورش، پیش رفته است.

کتاب خشت نو، در چهار فصل با عناوین و توضیحات مختصر زیر به بیان اندیشه های رهبر معظم انقلاب در این باره می پردازد:
گفتار اوّل (درباره‌ی جایگاه و کارکرد آموزش و پرورش در جامعه)
گفتار دوّم (درباره‌ی لزوم و ضرورت تحوّل در آموزش و پرورش)
گفتار سوّم (درباره‌ی معنا و مختصّات تحوّل در آموزش و پرورش)
و گفتار چهارم (درباره‌ی ضروریّات و بایسته‌های تحوّل در آموزش و پرورش)

بحث از «جایگاه و اهمّیّت کارکرد نهاد آموزش و پرورش» در گفتار اوّل، زمینه‌ساز بحث از «اهمّیّت و ضرورت تحوّل آموزش و پرورش» در گفتار دوّم است. مخاطب با ادراک نقش حسّاس نهاد آموزش و پرورش در سرنوشت جامعه، به اهمّیّت کارآمدسازی، تحوّل و تعالی این نهاد واقف شده و با این دغدغه بحث لزوم و ضرورت تحوّل را پی خواهد گرفت. پس از تشریح دلایلِ نیازمند تحوّل بودنِ آموزش و پرورش، نوبت به ادراک معنا و مختصّات تحوّل است. بنابراین در گفتار سوّم، مراد، منظور و معنای تحوّل در بیان معظّمٌ‌لّه و ملاحظات مربوط به چیستی تحوّل آمده است.
در گفتار چهارم، در واقع بخش اصلی کتاب است و حاوی حدود هشتاد توصیه‌ی معظّمٌ‌لّه ناظر به اصلاح و تعالی آموزش و پرورش و کارآمدسازی آن است. این هشتاد توصیه، حسَب اشتراکِ مضمون، ذیل عناوینی چون فلسفه‌ی آموزش و پرورش، اهداف آموزش و پرورش، سند تحوّل بنیادین، معلّم، دانشگاه فرهنگیان، برنامه‌ی آموزشی و درسی، مدیریّت آموزش و پرورش، اقتصاد آموزش و پرورش، مسئله‌ی پرورشی، مسئله‌ی استعدادهای درخشان و مسئله‌ی نفوذ در آموزش و پرورش، سازمان داده شده است.